Met 35 jaar ervaring als filmmaker en producent is Jhein Lohman een nieuw avontuur aangegaan. Met een aantal mensen richtte hij een nieuw bedrijf op, Verdieping21. Daar zijn twee dingen bijzonder aan.
Als rechtsvorm is voor een coöperatie gekozen en er wordt alleen gewerkt voor organisaties ‘ideale opdrachtgevers’. Het gaat bij Verdieping21 om ondernemen met idealen, voor idealen. Luister naar een interview met Jhein Lohman.
De coöperatie als rechtsvorm is de laatste jaren sterk in opkomst. Deze vorm van zelforganisatie wordt gezien als een antwoord op de economische crisis en de wens tot een meer duurzame en gelijkwaardige werkverhoudingen. De toename van samenwerkende zzp’ers en freelancers stimuleert deze ontwikkeling.
Overwegingen die ook opgaan voor Verdieping21 – een creatieve digitale coöperatie. Luister maar naar het verhaal van Jhein Johman.
Update mei 2019
De leden van de coöperatie zijn intussen uitgewaaierd en de facto is hij opgehouden. Als werkmodel voor zzp’ers is deze rechtsvorm nog steeds een alternatief.
Klik hieronder op de titel om een aantal kernpunten uit het interview te lezen. Let wel, het is geen volledige transcriptie.
> Lohman over Verdieping21
Lohman: “Dat filmvak was een serieuze industrie, in de zin dat we allemaal bedrijven hadden met medewerkers in vaste dienst. In deze tijd wordt dat steeds ingewikkelder. Om vaste kosten te ontlopen, wordt het steeds meer flexwerken. Kleine bedrijfjes met één of twee man, creatief, productie en zakelijk.”
“Met een aantal jonge mensen, die mij vroegen of ik hen wilde coachen en met hen wilde samenwerken, hebben we gezocht naar een bedrijfsvorm die aan dezelfde voordelen en bescherming biedt als een BV. Maar ook met de volle flexibiliteit van een modern bedrijf. Toen kwamen we uit bij de coöperatie met uitsluiting van aansprakelijkheid, de coöperatie UA, wat een vergelijkbaar model is als een vennootschap, juridisch, fiscaal en ook wat betreft de bescherming van privé aansprakelijkheid.”
Zoals alle coöperaties heeft Verdieping21 leden. Dat zijn zelfstandig ondernemers met hun eigen praktijk. Sommige projecten hebben echter meer mankracht nodig, meer expertise of vakkundigheid.
Lohman: “Die projecten brengen we dan in bij de coöperatie. Vervolgens maken we een plan en vragen wie er aan het project willen meedoen. Zeg dat het 3 of 4 disciplines die in de groep vertegenwoordigd zijn. Dan dient ieder afzonderlijk lid een offerte in bij de coöperatie. De coöperatie doet de offerte aan de opdrachtgever en is ook de aannemer is van de opdracht. Dan doet iedereen zijn werk en wordt het project opgeleverd.”
“Met aantal projecten per jaar levert dat aan het einde van het jaar een resultaat op wat we weer onder elkaar verdelen. Daarmee eindigen we de coöperatie weer op nul, zodat je geen – net als een BV – geen vennootschapsbelasting hoeft te betalen. Dat is een juridisch acceptabele constructie en beginnen we het nieuwe jaar weer opnieuw.”
Een inspirerende manier van werken
“Dus het is heel flexibel, met volledige gelijkwaardigheid en verantwoordelijkheid en het is inspirerend. Toen ik een bedrijf had met 15 man was ik altijd bezig opdrachten te werven, die opdrachten vorm te geven en mijn medewerkers daarop in te zetten. Ik liep iedere keer te sleuren aan het werk dat moest worden gedaan.”
“Nu is de dynamiek totaal anders, want ik werk met gelijkwaardige collega’s die zich allemaal willen inzetten om het project goed te doen en hun eigen aandeel zo professioneel mogelijk te leveren. Dus op het moment dat er vraag komt en we in de bespreking tot het idee zijn gekomen, dan stromen de onderdelen van het project vanzelf binnen. Want iedereen is dolblij om daar vrolijk aan te werken.”
“Het is als organisator, als producent van dit soort projecten, een feest om zo te werken. Mensen zijn veel meer gemotiveerd. We werken allemaal voor onszelf, maar wel binnen een grote structuur, waardoor we ons kunnen vergelijken met grotere bureaus. Zonder de zware lasten daarvan.”
Verdieping21 zoekt naar opdrachtgevers die beseffen dat verandering, transitie, op verschillende terreinen nodig is. Is dat niet lastig, eisen stellen aan een klant?
Lohman: “Alle bedrijven en alle organisaties en alle overheden zouden zich moeten realiseren dat we in een tijdsgewricht leven waarin veel verandering gaande is. Laten we dat het transitie tijdperk noemen. We moeten een aantal maatschappelijke en economische problemen oplossen om een duurzamere wereld tegemoet te gaan. Juist omdat ik met veel jonge mensen in de coöperatie zit, komt er automatisch de wens om niet zomaar opdrachten aan te nemen, maar opdrachten met een bepaalde inhoud te zoeken. Wij zoeken eigenlijk naar opdrachtgevers die op zoek zijn naar de thema’s van die verandering, die dat willen laten zien in hun communicatie. Dat kan zijn duurzaamheid, nieuwe economie, flexwerken, maar dat kan ook zijn innovatie in een maatschappelijke context. Daar zijn zoveel leuke ontwikkelingen gaande.”
“Het aardige is dat je dan ook de regels van het communicatievak goed kunt dienen, namelijk: het is pas interessant als het verhaal je pakt. Dat kan alleen maar als het authentiek is, als het aansluit bij de werkelijkheid, als het gaat om gedachtengangen waarmee iedereen mee worstelt. Die authenticiteit in vertelling dient, denken wij, ook het doel van de opdrachtgever. Of dat nu commercieel is, of promotie van gedachtengoed, of gewoon informatief is, dat maakt allemaal niet zoveel uit.”
“Als je communicatie maakt die alleen maar een overtuiging dient, ja dan haken kijkers snel af. De kijker is mondiger dan ooit; hoogopgeleid, kritisch, zelfbewust en die weet wat er speelt.”
Verdieping 21 staat voor onderwerpen van verdieping, van inhoud, in thematiek, en voor onderwerpen die waardevol zijn in de 21e eeuw, legt Lohman uit.
“Op het moment dat we dat beginnen te vertellen hebben we zo’n unieke positie. Ook omdat we dat toch wel heel intrinsiek overtuigd vertellen. Want er zijn natuurlijk mensen die de terminologie duurzaamheid en vernieuwing gebruiken, maar als je dat echt niet kunt waarmaken dan blijft het een beetje cosmetisch. In ons geval kunnen we daar bloedserieus goede verhalen over vertellen. Dat geeft ons een unieke niche in de presentatie van ons bedrijf. Wat we merken is dat we opdrachten krijgen juist omdat we ons op die manier presenteren.
Ondernemen met idealen
Bij een project over de toekomst van ecosystemen, georganiseerd door het Nederlands Instituut voor Ecologie, ontmoette het team van Verdieping21 de Britse juriste Polly Higgins. Zij was gefrustreerd door de uitkomsten van de klimaattop in Kopenhagen in 2009. Een doorbraak om de planeet beter te beschermen tegen klimaatverandering en milieuvervuiling bleef uit.
Lohman: “Zij bedacht toen dat de aarde juridische bescherming nodig heeft. De aarde in de zin van het natuursysteem, planten, dieren, die moeten net zo beschermd kunnen worden als mensen en bedrijven. Zij kwam op de term ecocide.”
“We hebben namelijk een aantal verdragen bij de Verenigde Naties waar heel de wereld mee instemt. Verdragen die bijvoorbeeld stellen dat er geen genocide mag worden gepleegd, of die geweld in aanloop naar oorlog verbieden. Verdragen die mens en zakenleven willen beschermen. Maar wat er mist is een wet die de aarde beschermt, het ecosysteem.
“Polly Higgins wil dat er een moment gevonden wordt om die wet, dat verdrag, bij de Verenigde Naties geamendeerd te krijgen. Zodat mensen die schade toebrengen aan ecosystemen daarop kunnen worden aangesproken bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. Zij heeft daar een zeer overtuigend verhaal over en pleit al jaren internationaal voor dat verdrag.”
“Wij ondersteunen dat initiatief en hebben daarvoor een nieuwe stichting in het leven geroepen: Facing Crossroads. We staan op een kruispunt waar maar twee mogelijkheden zijn, namelijk doorgaan op de oude manier of nieuwe wegen vinden. Een van de manieren om dat te doen is om zo’n wet tegen moord op de natuur te doen, ecocide, in te stellen. Als die wet er is, veranderd dat volledig de hele dynamiek van ondernemen, van aanpak van de klimaatproblematiek, van duurzaamheid. Wij denken dat de samenleving er aan toe is om zo’n wet geïnstalleerd te krijgen.”
Komt dat jullie niet te staan op de kritiek dat dit een wensdroom is? Je stapt ook in een groot verhaal en moet maar zien waar het eindigt?
“Ja, maar ja, dat is natuurlijk met elke verandering die je nastreeft. Ik ben er van overtuigd dat we op een verkeerd spoor zitten met hoe we in industrie en economie, en soms ook wetenschap, denken dat we maar gebruik kunnen maken van de grondstoffen die de planeet ons biedt.”
Wat is een coöperatie?
Een coöperatie is een onderneming die wordt bestuurd en gefinancierd door leden die gebruik maken van die onderneming. Dat kunnen consumenten zijn, ondernemers, bedrijven, maar ook medewerkers of overheidsorganisaties.
Verdieping21 is bij het starten van de coöperatie geholpen door de Coöperatie Expert. Meer informatie is ook te vinden bij de Nationale Coöperatieve Raad.